Στη Μαδρίτη...
«Κέρνα και μια τσικουδιά το βασιλιά»
Αδέλφι ξακουστό, ξενιτεμένο.
Εδώ τ’ όνομα σου όμοιο με του Διγενή και του Αχιλλέα. Κι όλοι μιλάνε για σένα και τη δόξα σου. Μαθεύτηκε πως ζωγραφίζεις ολάκερο, λέει, το Σκουριάλ της Ισπανίας. Γεια στα χέρια σου. Κι ο δοξασμένος Φίλιππας σ’ έχει καθημερινά στο τραπέζι του. Δωσ’ του μια κούπα τσικουδιά να φρανθεί η καρδιά του. Κάτι ψυχές εδώ νοσταλγούνε το Μενέγο. Ας είναι. Τρανή συφορά στο σπιτικό σας. Φυλακή ο αδελφός σου Μανούσος. Για τρεισήμισι χιλιάδες δουκάτα που χρωστάει από φορομαζέματα.
Τα πιότερα – σ’ το γράφω εγώ τ’ αδέλφι και να το πιστέψεις – πήγαν στον αγώνα. Μπιστεμένο το παλληκάρι, που φέρνει το γράμμα. Καραβόσκυλος ταξιδιάρης και θανατικός Κρητίκαρος, καθώς εσύ. Κάμε τρόπο να στείλεις όσα μπορείς. Με τα μισά, λέει ο Μάριο, θα τα καταφέρει να τον βγάλει. Κι από ‘κει βλέπουμε.
Αδέρφι σγουράφε, μη μας λησμονάς.
Εδώ τ’ όνομα σου όμοιο με του Διγενή και του Αχιλλέα. Κι όλοι μιλάνε για σένα και τη δόξα σου. Μαθεύτηκε πως ζωγραφίζεις ολάκερο, λέει, το Σκουριάλ της Ισπανίας. Γεια στα χέρια σου. Κι ο δοξασμένος Φίλιππας σ’ έχει καθημερινά στο τραπέζι του. Δωσ’ του μια κούπα τσικουδιά να φρανθεί η καρδιά του. Κάτι ψυχές εδώ νοσταλγούνε το Μενέγο. Ας είναι. Τρανή συφορά στο σπιτικό σας. Φυλακή ο αδελφός σου Μανούσος. Για τρεισήμισι χιλιάδες δουκάτα που χρωστάει από φορομαζέματα.
Τα πιότερα – σ’ το γράφω εγώ τ’ αδέλφι και να το πιστέψεις – πήγαν στον αγώνα. Μπιστεμένο το παλληκάρι, που φέρνει το γράμμα. Καραβόσκυλος ταξιδιάρης και θανατικός Κρητίκαρος, καθώς εσύ. Κάμε τρόπο να στείλεις όσα μπορείς. Με τα μισά, λέει ο Μάριο, θα τα καταφέρει να τον βγάλει. Κι από ‘κει βλέπουμε.
Αδέρφι σγουράφε, μη μας λησμονάς.
Με φιλιά και δάκρυα, Μανωλιός
Μαδρίτη, 21 Οκτωβρίου 1959
Αγαπημένη μου,
είμαι επιτέλους στη Μαδρίτη! Το όνειρο μου πραγματοποιήθηκε… Σε έχω συνεχώς στο μυαλό μου. Πόσο θα ήθελα να ήσουν εδώ. Ιδιαίτερα πριν από λίγο, εδώ στο Εσκοριάλ.
Μεταφυσική εμπειρία… Πίνω ένα καφέ κοντά στο χώρο και δε μπορώ ακόμη να ξεπεράσω τη συγκίνηση που ένιωσα μπροστά στον «Πίνακα». Μόνο εσύ μπορείς να με καταλάβεις.
Αυτό το μοναδικό αριστούργημα που τόσο καταφρονεμένο υπήρξε τη στιγμή της δημιουργίας του, βρισκόταν ολοζώντανο μπροστά μου και ένιωσα πως εκπλήρωσα το όνειρο μιας ζωής. Θυμάσαι ασφαλώς την ιστορία του…
Το 1579 ο βασιλιάς της Ισπανίας, Φίλιππος ο 2ος, επισκέπτεται το Τολέδο και γνωρίζεται με το Θεοτοκόπουλο, ο οποίος είναι ήδη ξακουστός σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα. Ο Φίλιππος αναθέτει στον Ελ Γκρέκο να ζωγραφίσει ένα πίνακα που θα απεικονίζει το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου και θα κοσμήσει το παρεκκλήσι του Αγίου στην εκκλησία της μονής Εσκοριάλ. Ο Ελ Γκρέκο τελειώνει αυτόν τον πίνακα το 1582, αλλά επειδή δεν αρέσει στον βασιλιά, δεν τοποθετείται στην θέση για την οποία προοριζόταν. Αυτός ο αφοσιωμένος σε σημείο υπερβολής βασιλιάς (ένας μικρός πλανητάρχης της εποχής) προτιμά ν’ ακολουθήσει τις απόψεις των καλλιτεχνικών του συμβούλων αντί να δώσει την αξία που έπρεπε σε αυτό το αριστούργημα.
Ο Θεοτοκόπουλος υπογράφει περήφανα «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Κρης εποίησε». Κι έτσι έπρεπε…
O El Greco πιθανότατα ζωγράφισε αυτό το έργο προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του βασιλέα Φίλιππου Β ' της Ισπανίας, αλλά δεν φαίνεται να πέτυχε τον στόχο αυτό. Το θέμα βασίζεται σε κείμενο από το ευαγγέλιο του Αποστόλου Παύλου, αλλά μπορεί επίσης να διαβαστεί ως μια αλληγορία της νίκης της Ιεράς Συμμαχίας κατά του οθωμανικού στόλου στο Lepanto το 1571.
Τουλάχιστον σήμερα, βρήκε τη θέση που του αξίζει…. Δε μπορώ όμως να μην σκεφτώ τι θα συνέβαινε αν ο Φίλιππος ενέκρινε το έργο του Θεοτοκόπουλου και του ανέθετε κι άλλα, με σκοπό τη διακόσμηση αυτού του παλατιού – μοναστηριού που προόριζε για «κληρονομία» του.
Θα χάναμε ίσως το μοναδικό ταλέντο που αναδείχθηκε στο Τολέδο όταν ο Θεοτοκόπουλος έγινε Greco ;
Χαμένος στις σκέψεις, αγαπημένη μου, σταματώ εδώ. Σε φιλώ...
είμαι επιτέλους στη Μαδρίτη! Το όνειρο μου πραγματοποιήθηκε… Σε έχω συνεχώς στο μυαλό μου. Πόσο θα ήθελα να ήσουν εδώ. Ιδιαίτερα πριν από λίγο, εδώ στο Εσκοριάλ.
Μεταφυσική εμπειρία… Πίνω ένα καφέ κοντά στο χώρο και δε μπορώ ακόμη να ξεπεράσω τη συγκίνηση που ένιωσα μπροστά στον «Πίνακα». Μόνο εσύ μπορείς να με καταλάβεις.
Αυτό το μοναδικό αριστούργημα που τόσο καταφρονεμένο υπήρξε τη στιγμή της δημιουργίας του, βρισκόταν ολοζώντανο μπροστά μου και ένιωσα πως εκπλήρωσα το όνειρο μιας ζωής. Θυμάσαι ασφαλώς την ιστορία του…
Το 1579 ο βασιλιάς της Ισπανίας, Φίλιππος ο 2ος, επισκέπτεται το Τολέδο και γνωρίζεται με το Θεοτοκόπουλο, ο οποίος είναι ήδη ξακουστός σε ολόκληρη σχεδόν τη χώρα. Ο Φίλιππος αναθέτει στον Ελ Γκρέκο να ζωγραφίσει ένα πίνακα που θα απεικονίζει το μαρτύριο του Αγίου Μαυρικίου και θα κοσμήσει το παρεκκλήσι του Αγίου στην εκκλησία της μονής Εσκοριάλ. Ο Ελ Γκρέκο τελειώνει αυτόν τον πίνακα το 1582, αλλά επειδή δεν αρέσει στον βασιλιά, δεν τοποθετείται στην θέση για την οποία προοριζόταν. Αυτός ο αφοσιωμένος σε σημείο υπερβολής βασιλιάς (ένας μικρός πλανητάρχης της εποχής) προτιμά ν’ ακολουθήσει τις απόψεις των καλλιτεχνικών του συμβούλων αντί να δώσει την αξία που έπρεπε σε αυτό το αριστούργημα.
Ο Θεοτοκόπουλος υπογράφει περήφανα «Δομήνικος Θεοτοκόπουλος Κρης εποίησε». Κι έτσι έπρεπε…
O El Greco πιθανότατα ζωγράφισε αυτό το έργο προκειμένου να κερδίσει την εύνοια του βασιλέα Φίλιππου Β ' της Ισπανίας, αλλά δεν φαίνεται να πέτυχε τον στόχο αυτό. Το θέμα βασίζεται σε κείμενο από το ευαγγέλιο του Αποστόλου Παύλου, αλλά μπορεί επίσης να διαβαστεί ως μια αλληγορία της νίκης της Ιεράς Συμμαχίας κατά του οθωμανικού στόλου στο Lepanto το 1571.
Τουλάχιστον σήμερα, βρήκε τη θέση που του αξίζει…. Δε μπορώ όμως να μην σκεφτώ τι θα συνέβαινε αν ο Φίλιππος ενέκρινε το έργο του Θεοτοκόπουλου και του ανέθετε κι άλλα, με σκοπό τη διακόσμηση αυτού του παλατιού – μοναστηριού που προόριζε για «κληρονομία» του.
Θα χάναμε ίσως το μοναδικό ταλέντο που αναδείχθηκε στο Τολέδο όταν ο Θεοτοκόπουλος έγινε Greco ;
Χαμένος στις σκέψεις, αγαπημένη μου, σταματώ εδώ. Σε φιλώ...