Ισπανία
1926 Τολέδο «Το Τολέδο το είχα στο νου μου όπως το είχε ζωγραφίσει ο Γκρέκο μέσα στην καταιγίδα: Αψηλό, ασκητικό, μαστιζόμενο από λάμψες απότομες, κι η σαΐτα της περίφημης γοτθικής του Μητρόπολης, η σαΐτα της ψυχής του ανθρώπου, διαπερνάει τα σύννεφα τα κατάφορτα από τον κεραυνό του Θεού. Οι μισοί πύργοι, τα μισά μουράγια, τα μισά σπίτια, φωτίζουνται με τη γαλάζια λάμψη της αστραπής, η άλλη μισή πλευρά γκρεμίζεται, κατάμαυρη, στο χάος. Υψώνουνταν στο νου μου το Τολέδο απαράλλαχτο με το πνέμα του Γκρέκο: φωτοσπαθάτο από τη μια μεριά, κατασκότεινο από την άλλη, απρόσιτο, στην κορφή της προσπάθειας, απ’ όπου δεν αρχίζει, όπως λέει ο Βυζαντινός μυστικός, η απροσπάθεια, παρά η θεία παραφροσύνη» (Ταξιδεύοντας : Ισπανία) «Γύριζα όλη μέρα στα στενά δρομάκια του Τολέδου, οσμιζόμουν θειάφι, σαν να 'χε πέσει κεραυνός, σαν να 'χε διαβεί λιόντας και μύριζε θεριό ο αγέρας, τρεις και πάνω αιώνες ύστερα από το πέρασμά σου. Τι τρομάρα, τι χαρά να περπατάς και να νιώθεις μία μεγάλη ψυχή να καταχτυπάει τα φτερά της από πάνω σου!» (Αναφορά στον Γκρέκο) |
1932
«Μια διαδρομή από 2000 χιλιόμετρα: Άβιλα - Σαλαμάνκα - Βαλιαδολίδ - Μπούργκος - Σαραγόσα - Βαλένθια - Αλικάντε - Έλτσε (3 Ιαν. 1933): «χωρίς σχεδόν να τρώγω, χωρίς να κοιμούμαι, με εφιάλτες εξαντλητικούς».
(γράμμα στον Πρεβελάκη. από τη Μαδρίτη, 5 Ιαν. 1933.)
1936
Συνέντευξη με Φράνκο (συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Φράνκο στις 22 Δεκεμβρίου 1936 γράφει, παρατηρώντας ότι οι λοιποί συνάδελφοί του δημοσιογράφοι εγκατέλειψαν το γραφείο του κινηματία με έναν μορφασμό δυσφορίας:)
«Μα εγώ ήμουν χαρούμενος, γιατί είδα έναν άνθρωπο αποφασισμένο και γαλήνιο, τέλειο όργανο της εποχής του, πειθαρχημένον εργάτη και συνεργάτη του φοβερού, ανήλεου καιρού που ζούμε.»
«Έφυγα [μετά την συνέντευξη] από το γραφείο του αρχιστράτηγου Φράνκο, γύριζα τα στενά δρομάκια της Αβίλας, κι΄ ανάπνεα με ταραχή τον αγέρα-σκληρό, αποφασιστικό, φλεγόμενο- που περικυκλώνει τον αρχηγό της εθνικιστικής, θριαμβευούσης σήμερα Ισπανίας. Ένοιωθα πως αυτός είναι ο άνθρωπος που ξέρει να κυβερνάει, το οργανικό μυαλό που ξέρει να συνδυάζει, η αλύγιστη θέληση που ξέρει να τιμωρεί και να επιβάλλεται. Ο άνθρωπος αυτός είναι γεννημένος να νικήσει. Αν δεν μεσολαβήσει κανένα απροσδόκητο, κανένα τρομακτικά απροσδόκητο, σίγουρα θα νικήσει.»
Συνέντευξη με Φράνκο (συνέντευξη Τύπου που παραχώρησε ο Φράνκο στις 22 Δεκεμβρίου 1936 γράφει, παρατηρώντας ότι οι λοιποί συνάδελφοί του δημοσιογράφοι εγκατέλειψαν το γραφείο του κινηματία με έναν μορφασμό δυσφορίας:)
«Μα εγώ ήμουν χαρούμενος, γιατί είδα έναν άνθρωπο αποφασισμένο και γαλήνιο, τέλειο όργανο της εποχής του, πειθαρχημένον εργάτη και συνεργάτη του φοβερού, ανήλεου καιρού που ζούμε.»
«Έφυγα [μετά την συνέντευξη] από το γραφείο του αρχιστράτηγου Φράνκο, γύριζα τα στενά δρομάκια της Αβίλας, κι΄ ανάπνεα με ταραχή τον αγέρα-σκληρό, αποφασιστικό, φλεγόμενο- που περικυκλώνει τον αρχηγό της εθνικιστικής, θριαμβευούσης σήμερα Ισπανίας. Ένοιωθα πως αυτός είναι ο άνθρωπος που ξέρει να κυβερνάει, το οργανικό μυαλό που ξέρει να συνδυάζει, η αλύγιστη θέληση που ξέρει να τιμωρεί και να επιβάλλεται. Ο άνθρωπος αυτός είναι γεννημένος να νικήσει. Αν δεν μεσολαβήσει κανένα απροσδόκητο, κανένα τρομακτικά απροσδόκητο, σίγουρα θα νικήσει.»